DCC 1023 Proses Pengeluaran Keluli / Steel
PROSES PENGELUARAN KELULI
Terdapat
berbagai cara untuk menghasilkan keluli. Dalam proses menghasilkan kekuli
terdapat tiga jenis relau yang digunakan untuk menghasilkan keluli.
Relau-relau tersebut ialah relau arka elektrik, relau asas oksigen , relau
dedah dan relau bessemer. Dalam bab ini kita akan membincangkan hanya relau asas
oksigen dan relau dedah sahaja.
3.4.1 Relau Asas
Oksigen
Gambarajah: 3.2 Menunjukkan
sebuah
relau asas oksigen.
Bentuk relau ini hampir sama dengan relau
Bessemer. Ia menggunakan oksigen tulin manakala relau Bessemer
menggunakan oksigen yang bercampur dengan nitrogen dan
disalurkan dari bawah.
3.4.1.1 Operasi Relau Asas Oksigen .
Proses
ini adalah lebih baik daripada relau
Bessemer. Ia boleh bergerak secara mengufuk dan menegak
ditunjukkan dalam Gambarajah 3.3, 3.4 dan 3.5. Semasa digunakan relau diisi
dengan besi cair dan 30% besi sekerap, semasa relau berada dalam
keadaan condong, kemudian ia digerakkan ke kedudukan tegak. Pancutan
oksigen dengan kelajuan tinggi dihala kepermukaan kandungan cairan seperti yang
ditunjukkan dalan Gambarajah 3.5. Oksigen
ini disejukkan dengan menggunakan air.
Sebahagian
daripada karbon dalam bahan ditukar menjadi
oksida berbentuk gas yang kemudiannya keluar daripada
relau melalui salurannya. Bendasing yang lain juga membentuk oksida dan
kemudian bertindakbalas dengan batu kapor membentuk sangga
(slag). Setelah selesai relau dicondongkan ke
kedudukan mengufuk untuk mengeluarkan keluli lembut lebur dan
diterbalikkan untuk mengeluarkan sangga seperti yang ditunjukkan dalan
Gambarajah 3.6, 3.7 dan 3.8.
Penghasilan Daripada Relau Asas Oksigen.
Ia dapat mengeluarkan keluli
yang bermutu tinggi dengan cepat iaitu 80 tan sejam. Cecair
keluli biasanya dijadikan jongkong keluli.
3.4.2 Relau Arka Elektrik
Tahukah
anda Relau Arka Elektrik ini mempunyai keupayaan yang tinggi serta mudah
untuk dikendalikan berbanding dengan relau lain. Kadar oksigen yang
rendah di dalam relau menyebabkan ianya sesuai untuk menghasilkan
keluli aloi kerana logam yang dicampurkan
tidak bertindakbalas dengan oksigen di dalam relau. Suhu yang tidak
digunakan adalah kira-kira 3 000 oC. Relau ini digunakan secara
meluas dan sangat sesuai untuk peningkatan gred bagi keluli serta
menghasilkan keluli alat dan keluli aloi yang berkualiti tinggi tanpa
bantuan bahan pembakar. Relau ini boleh mengeluarkan 120 tan keluli dalam masa
4 jam.
3.4.3 Bentuk Relau
Arka Elektrik
Relau arka elektrik
mempunyai bentuk melekung seperti sebuah selinder
cembung. Ia
diperbuat daripada keluli dan disaluti dengan
bata yang kalis haba. Penutupnya pula boleh dialihkan dan
terdapat tiga laluan atau bukaan yang mana elektrod karbon boleh
digerakkan dengan bebas. Tiga elektrod tersebut
digunakan untuk membekalkan arka elektrik dan seterusnya
dapat meleburkan bahan-bahan mentah semasa menjalani proses elektrolisis
seperti yang ditunjukkan dalam Gambarajah: 3.9. Alat penggerak elektrik yang
digunakan dalam relau ini mempunyai voltan yang tinggi bagi membantu peleburan.
Ia menggunakan penyejuk yang melalui saluran tembaga di luar relau.
Oksigen yang digunakan adalah oksigen asli yang dibekalkan secara jet.
3.4.4. Operasi Relau Arka Elektrik
Operasi dalam Relau Arka
Elektrik ini boleh dibahagikan kepada empat peringkat
iaitu pengecasan, peleburan, pengasingan dan pengakhiran.
3.4.4.1
Pengecasan
Bahan cas yang mengandungi sekerap keluli, pig iron,
besi oksida dan kapur dimasukkan ke dalam relau. Arus
elektrik dialirkan ke elektrod karbon untuk membekalkan arka elektrik
yang ditunjukkan pada gambarajah 3.10.
3.4.4.2
Peleburan
Arka elektrik yang haba yang tinggi akan
meleburkan bahan cas beroksigen. Silikon, mangganes dan
fosforus mula teroksid dan bercampur dengan kapur untuk membentuk sangga
asas. Peleburan yang berlaku adalah peleburan tulin.
Oleh kerana elektrod karbon yang terbakar, maka tiada logam yang hilang
seperti gambarajah 3.11.
Gambarajah
menunjukkan proses peleburan
3.4.4.3
Pengasingan
Gambarajah 3.12 menunjukkan
perpindahan fosforus bergantung kepada sangga asas dalam
kalsium oksid. Kapur, flourospar dan besi oksida dicampur
untuk membentuk sangga yang bertindakbalas
dengan bendasing. Setelah tindakbalas
berlaku, ia membentuk keluli
berkomposisi yang dikehendakki. Kemasukan sulfur
kepada sangga sebagai kalsium sulfida. Tindakbalas tersebut adalah
seperti berikut ;
FeS + CaO + C
CaS + Fe + CO
3.4.4.4
Pengakhiran
Logam lebur adalah diperolehi dengan
komposisi yang dikehendakki oleh penambahan aloi dan
suhu diubahsuai seperti yang
dikehendakki. Keluli dioksidakan
menggunakan aluminium, Ferro-Silikon atau
Ferro-Mangganes. Untuk mengambil keluli, sangga dikait atau dituang
daripada permukaannya dahulu kemudian diasingkan atau
dialirkan melalui lubang/saluran
keluar dengan mencondongkan relau yang ditunjukkan pada
gambarajah 3.13
Gambarajah menunjukkan proses
pengakhiran
3.4.5 Kebaikan Relau Arka Elektrik
i.
Perpindahan
atau perubahan sulfur adalah bersesuaian.
ii.
Pembakaran
dapat dikawal dan diatur dengan lebih berkesan.
iii.
Tiada gas
pengoksidaan menghasilkan keluli berkualiti tinggi.
iv.
Suhu boleh dikawal dengan tepat.
v.
Penambahan elemen aloi boleh dibuat
dengan betul.
vi.
Relau ini
bebas dari kekotoran dan asap.
Comments